चित्लाङको आकर्षण के हो ?

चित्लाङ अर्गानिक शैलीमा जीवन जिउने तरिकामा अर्गानिक गाउँ हो। चित्लाङ नेपालको बागमती प्रदेशको मकवानपुर जिल्लाको थाहा नगरपालिकामा अवस्थित छ। चितलाङ काठमाडौंबाट करिब २२ किलोमिटर दक्षिणपश्चिम दिशामा पर्छ। त्रिभुवन राजपथ (भारत र काठमाडौं जोड्ने उच्च मार्ग) खोल्नु अघि, चितलाङ भारत र नेपालको दक्षिणी भाग जोड्नको लागि एक मात्र “पैदल राजमार्ग” थियो। सामान्यतया, मोटरहरूले मानिसहरूलाई बोक्न्छन्; काठमाडौं उपत्यका र भीमफेदी जोड्ने सडक नभएका कारण मानिसले सवारीसाधन ओहोरने गरेको यो संसारमा मात्रै एउटा ठाउँ हो ।

त्यहाँ धेरै प्रमाणहरू छन्, जसले देखाउँछ कि प्राचीन शताब्दीहरूमा सभ्य समाज थियो। अचम्मको काठ र ढुङ्गाको नक्काशीका धेरै मन्दिरहरू, कलात्मक विश्रामगृहहरू, ढुङ्गाका धाराहरू, शताब्दीयौंदेखि उपलब्ध शिलालेखहरू ती सभ्य समाजहरूको प्रमाण हुन्।

यो गाउँ सुन्दर हरियाली जंगलले घेरिएको छ। त्यहाँ तपाईं 160 भन्दा बढी प्रजातिका चरा र जनावरहरू देख्न सक्नुहुन्छ। ठूला हरियाली क्षेत्रहरू चित्लाङका थप आकर्षण हुन्। त्यहाँ एक हजार भन्दा बढी स्याउ रूखहरु संग एक ठूलो एप्पल बगैचा छ। बगैंचाको बीचमा हालै केही कुटेजहरू निर्माण गरिएका छन्, जसले पर्यटकहरूको लागि रोमाञ्चक बसाइ प्रदान गर्दछ।

हामी तपाईंलाई चित्लाङको मुख्य आकर्षणको बारेमा जानकारी दिइरहेका छौं।

1. प्रकृति संग नजिक हुनुहोस्
चित्लांगमा बारम्बार तपाईंको दर्शनलाई पछ्याउने पहिलो दृश्यहरू मध्ये एक हो पहाडहरू, सागसब्जीले भरिएको। जबसम्म तपाईं चट्टान मुनि बस्दै हुनुहुन्छ; प्लेसको यो प्रसिद्ध स्थलचिह्न- पेचिलो नाशपाती फार्महरू सोशल मिडियामा एक सामान्य दृश्य हो।

तर उज्यालोको उज्यालोले बिस्तारै अन्धकारलाई पछ्याउँदै वरपरका पहाडहरूलाई हरियाली बनाइदिएपछि यहाँ तपाईंले बिहानको विश्राममा शान्तिपूर्ण पैदल यात्राको आनन्द लिनुहुनेछ भन्ने कुरामा कुनै शंका छैन। यदि यो पर्याप्त छैन भने, तपाईं नजिकैको जंगलमा जान चाहानुहुन्छ, जुन चराहरूको विस्तृत प्रजातिहरूको घर हो। चित्लाङमा हुँदा नछुटाउन नहुने गतिविधिमध्ये पंक्षी अवलोकन पक्कै पनि हो।

चितलाङमा नासपाती फार्म

2. अशोक चैत्य
यो वडा नं. चित्लाङ गाविसको ५. यो किरातकालमा मगधका सम्राट अशोकले नेपाल आएपछि निर्माण गरेका थिए । उनले अन्य धेरै चैत्य स्थापना गरे। हरेक दिन बुद्ध जयन्तीका दिन काठमाडौं उपत्यकाका बौद्ध धर्मावलम्बी चित्लाङ आउने गर्छन् ।

चैत्य चित्लाङ  टुपिखेल 

3. बाख्रा पालन
यो नेपालको सबैभन्दा ठूलो चरन भूमि हो। उक्त जग्गामा सरकारले बाख्रापालन आयोजना गरेको छ । पहिले भेडापालन हुन्थ्यो । यो रिसोर्टबाट ५ किलोमिटरको दुरीमा अवस्थित छ। फर्मको सहयोगमा चित्लाङले बाख्राको चिज बनाउन पहल गरेको हो ।

बाख्राको दूधबाट बाख्राको चिज उद्योग सञ्चालन हुन्छ । यो नेपालको सबैभन्दा प्रसिद्ध र महत्त्वपूर्ण चीज कारखाना हो। यो उद्योग चित्लाङको सबैभन्दा प्रसिद्ध उद्योग हो। यस उद्योगबाट चित्लाङबाट पनि आम्दानी हुन्छ । अधिकांश चिज यस उद्योगमा उत्पादन भई नेपालभर वितरण गरिन्छ।

चितलाङमा बाख्रा पालन

4. कार्तिक पूर्णिमा नाच
नाच चित्लाङको सबैभन्दा प्रसिद्ध संस्कृति हो जसलाई कार्तिक पुन्ही जात्रा पनि भनिन्छ। यो नेवारको पुरानो संस्कृति हो त्यसैले उनीहरुले आफ्नो संस्कृति जोगाउन मात्र नभई पर्यटकको आकर्षणका लागि पनि यो संस्कृति मनाउने गरेका छन् । यो नाच माझगाउँ चितलाङ–५ मा भएको ५ दिनको हो । तिनीहरू एकै समयमा विभिन्न देवता र देवीहरूको पूजा गर्छन् र सुन्दर र आकर्षक नृत्य (नाच) देखाउँछन्।

5. पौवा
यो वडा नं १ मा अवस्थित राम्रो काठको नक्काशी भएको इँटाको पुरानो संरचना हो। गाउँको २. भवनको सजावटले नेपालको ललित कला, कला र शिल्पकलाको परम्परा झल्काउँछ। सजावटी कलात्मक स्तम्भ, ट्युनल आर्ट र वास्तु शैली मुख्य आकर्षण हो। नियमित रूपमा वास्तुकलाको बिग्रँदै गएको अवस्थालाई सांस्कृतिक पर्यटनको महत्त्वपूर्ण स्रोतको रूपमा तत्काल नवीकरण र संरक्षणको आवश्यकता छ। यो पौराणिक संरचना चितलाङको चरम उत्तरी छेउमा रहेको भीमफेदीको बाटोमा अवस्थित छ जुन पुरानो रणनीतिक बिन्दु काठमाडौं जाने र काठमाडौं जाने बाटोमा पहिले त्रिभुवन राजपथ जस्ता राजमार्गहरू थिएनन्।

६. सातधारा
किंवदन्ती अनुसार, गणेश, शिव, कृष्ण, सरस्वती देवताहरू बस्ने ठाउँ यही हो र यसैले सातधारा शब्द देवताहरू नजिकका सात ढुङ्गाको धाराबाट आएको हो। यो ठाउँ सुन्दर वनस्पति वनले घेरिएको छ जसको सेटिंग प्रायः कटुस रूखहरूको प्राकृतिक बगैंचा जस्तै छ। प्रत्येक वर्ष वसन्त पञ्चमीका दिन स्थानीयले सातधारास्थित स्थानमा देवी सरस्वतीको पूजा–आराधना गरी रङ्गीन पर्व मनाउँछन् ।

चित्लाङ सातधाराको आकर्षण

७. शिवालय
यो वडा नं १ मा अवस्थित राम्रो काठ नक्काशी भएको इँटाको पुरानो संरचना हो। गाउँको २. भवनको सजावटले नेपालको ललित कला, कला र शिल्पकलाको परम्परा झल्काउँछ। सजावटी कलात्मक स्तम्भ, ट्युनल आर्ट र वास्तु शैली मुख्य आकर्षण हो। सांस्कृतिक पर्यटनको महत्वपूर्ण स्रोतका रूपमा नियमित रूपमा खस्कँदै गएको वास्तुकलाको तत्काल पुनर्निर्माण र संरक्षणको आवश्यकता छ। यो पौराणिक संरचना चित्लाङको चरम उत्तरी भेगमा काठमाण्डौं जाने र जाने बाटोको प्राचीन रणनीतिक बिन्दु भीमफेदीको बाटोमा अवस्थित छ। यो शिवको मानिने पुरातन मन्दिर हो, जसमा ३ गजुरा छन्।

8. छिमेकको अन्वेषण गर्नुहोस्
चित्लाङको आकर्षण यसको शान्त छिमेकमा अवस्थित छ, विभिन्न जातजातिका मानिसहरूको घर जहाँ तपाईंले गाउँको अर्को भागमा पाइला चाल्दा धेरै संस्कृति र जीवनशैलीहरू अनुभव गर्नुहुनेछ। गाउँका केही भागहरूले तपाईंलाई झ्यालको सिलमा सुकेको खुर्सानी र मकैले झुण्ड्याइएको पुराना इँटाका घरहरूले स्वागत गर्नेछन्; काठमाण्डौको नेवार बस्तीबाट सिधै निकालिएको जस्तो, अरूलाई खैरो अर्गानिक पेन्टले लेपित गरिएको छ। जे भए पनि, तपाईंसँग यो विचित्र गाउँमा अन्वेषण गर्न धेरै हुनेछ; लुकेका झरनाहरूबाट, परित्याग गरिएका पुराना घरहरूमा तपाईं यसको आश्चर्यबाट बोर हुनु हुने छैन।

9.खर्क 

चित्लाङमा पर्यटकहरुलाई नै मध्य नजरमा राख्दै होमस्टे तथा होटलहरु पनि सञ्चालनमा ल्याएका छन्। त्यसमध्ये एक हो, चित्लाङ अतिथि गृह। चित्लाङभित्र लुकेको खर्क र त्यहि खर्क क्षेत्रभित्र पर्ने अतिथि गृहले पर्यटकहरुलाई आत्मिय सत्कार र सेवा गर्छ। खर्क क्षेत्रभित्र पर्ने सिद्धिखर धाम, रमणीय जंगल, राकश गुफा (चमेरो गुफा) र लामाचौर जस्ता स्थानहरुको सुन्दरता शब्दमा ब्याख्या गर्न कठिन छ।

२ हजार मिटर उचाइमा रहेको महाभारत पर्वत श्रंखलामा पर्ने चित्लाङ प्राकृतिक सम्पदाले सम्पन्न ऐतिहासिक गाउँसमेत हो। यस क्षेत्रबाट कुलेखानी जलविद्युत परियोजनाका लागि निर्मित इन्द्रसरोबार, पालुङ, दामन, सीमभञ्ज्याङ, नेपालको सबैभन्दा ठूलो चौर (भेडिचौर) लगायत विभिन्न हिमश्रृङखलाहरुका दृश्यहरु देख्न सकिन्छ।